1966’da bir Atıf Yılmaz
filminde harikalar yaratır Sadri Alışık sessiz sessiz. “Ah Güzel İstanbul”,
60’lardan bugünün Türkiye’sine bile bakabilmeyi başarmış bir filmdir ve
Alışık’ın en can yakıcı performanslarından birini içerir.
Haşmet (Alışık), hayatı
çileler içinde geçmiş ve sonunda kendisini alkole bırakmış eski bir İstanbul
beyefendisi. Hiç evlenmemiştir çünkü aradığı gibi biriyle bir türlü yolu
kesişmemiştir. Belki biraz da
çekinmiştir. Şöyle konuşur filmin başında bir yerinde: “Orta halli aileden
gelme kız yükselmek ister; sinema, tiyatro, eldiven, manto ister. Okumuş kadın
iyidir, hoştur ama adamı diken üstünde oturtur. Zengin kadına da ya jigolo
olursun ya da köle.”
Bestekardır aslında ama
alkole kapıldıktan sonra sokak fotoğrafçılığıyla geçinmeye çalışır. Bu dürüst
ve temiz adamın hayatına bir gün Ayşe (Ayla Algan) adlı gencecik bir kız girer.
Şarkıcı ve “artist” olmak için evinden kaçan bu saf kızın Haşmet ile tanışması,
Ayşe’nin Haşmet’i fotoğraf çekerken görüp ondan “artistik” bir fotoğrafını
çekmesini istemesiyle gerçekleşir. Haşmet bu genç kızda artık çevresinde pek
rastlamadığı bir şeyler görür. Samimiyeti, bozulmamışlığı ve masumiyeti. Haşmet
bu ümitsiz derecedeki saf kızın fotoğrafını çekerken onun hayallerini dinler ve
kendisini harcamak üzere olan temiz bir kız görür objektifinin önünde. Bir süre
sonra yine, tam da tacize uğrayacağı zaman rastlar Ayşe’ye. Dayanamayarak
duruma müdahale eder ve artist olma hayalleriyle kandırılmak üzere olan Ayşe’yi
kurtarır istismarcı adamların elinden.
Haşmet’in gönlü zengindir
fakir olsa bile. Deniz kenarındaki gecekondusunda Ayşe’ye yer açar. Ona
İstanbul’un ne kadar güzel olduğunu ama içinde yaşayanların bazen onu ne kadar
kötüleştirdiğinden bahseder. Haşmet, İstanbul’un giderek bozulduğuna,
şarkıların ve bestelerin bile eski tadının ve duygusunun kalmadığına dikkat
çeker. Günümüze o kadar yakın saptamalarda bulunur ki bugün bile izlediğimizde
şaşırmamak elde değildir. Mesela bir yerde “Milli hastalığımız her şeyin
kolayına kaçmak” der. Yine filmin bir yerinde dediği gibi “Her şey biz hiç
gayret etmeden yolunda gitse keşke”dir...
“Ah Güzel İstanbul” aslında İstanbul’un
değişen çehresinden, içini oluşturan toplumun da değişmeye yüz tutmasından
bahseder. Atıf Yılmaz’ın çoğu filminde vurguladığı kasaba gerçekliğinden şehir
gerçekliğine geçişte yaşanan sorunlar alttan alta hissettirir kendisini. Haşmet
bu değişen toplum içerisinde değişmeyen ve değişmek istemeyen, bu yüzden de
düşmeyi göze almış bir beyefendidir. İnsanların kendileri gibi olmalarını
savunur. Maske takanlardan nefret eder. Değişen koşullar içerisinde bir müddet
sonra bestekar olarak varolamayacağını anlamıştır. Alkol hayatına girince de
kendi küçük İstanbul’unu boğaza bakan bir gecekonduya sığdırıvermiştir. Onu bu
küçük dünyasından Ayşe çıkarır dışarı. Haşmet son bir umutla Ayşe’yle eski
günleri yakalayacağını düşünür. Oysa Ayşe bilinçsiz de olsa değişime uyma
taraftarıdır... Haşmet’i yine derin bir hayal kırıklığı beklerken film yine de
bizden istediğimiz finali esirgemez...
Pek çok duyguyu
birleştiren bu başarılı filmin, Yılmaz’ın aksamayan yönetimi ve Safa Önal’ın senaryosundan
aldığı gücün yanısıra oyuncularından da edindiği büyük bir güç var. Yılmaz
şüphesiz Sadri Alışık’ın yaşayan yüzünü, içli sesini maksimum düzeyde kullanır
filmde. Film kimi basit klişelerden de faydalanmasına rağmen sempatisiyle bu
dezavantajdan sıyırıverir kendisini.
Senaryosunun her zamana
uyarlanabilecek gerçeklikte olması, yönetiminin kusursuzluğu, komedi, taşlama
ve melankoli dozunun ustaca dengelendiği, Sadri Alışık’ın koşup sarılmak
isteyeceğiniz kadar etkileyici olan samimi performansı ve Ayla Algan’ın sevimli
oyunuyla “Ah Güzel İstanbul”, Atıf Yılmaz’ın kuşkusuz en güzel filmlerinden
biridir. Filmin uluslararası bir ödülü de vardır. İtalya’da San Remo’da
düzenlenen Bordighera Güldürü Filmleri Şenliği’nde “Gümüş Ağaç Plakası” ödülü
kazanmış bir filmdir.
Bugün seyrettiğinizde
bile asla sıkılmayacağınız, alay konusu edemeyeceğiniz bir içtenliği vardır
filmin ve kuşkusuz Sadri Alışık filmografisinin en kayda değer filmlerinden
biridir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder