TÜRK SİNEMASI NEREYE?

6,5 milyon seyirci alan "Fetih 1453" filmi bu konu hakkında bir şeyler yazan bir çok yazarı yanıltıyor...
Peki ya bu sene bu film olmasaydı ne olurdu rakamlar?

Bugünlerde sinema seyircisi geçen yıla göre arttı gibi cümleler okuyabilirsiniz sağda solda...

Evet, toplam seyirci sayısı (yani aslında kesilen bilet sayısı) geçen yıla göre yüzde 1.6 oranında artmış durumda. 2012 yılında Türkiye’de neredeyse 43 milyonu bulan bilet satışı gerçekleşmiş. Bu sayının belli bir kesimi –ki en az yüzde 30’dur bu oran- düzenli olarak sinemaya giden sinemaseverler olsa bir yıl içinde düzensiz sinemaya giden insanların sayısının nüfusun ne kadar altında olduğunu varın siz hesaplayın. Biz hesaplamak istemiyoruz, içimiz acıyor çünkü...

Fransa 2011 yılında son 45 yılın rekorunu kırmış, tam 215 milyon 600 bin adet bilet satmıştı. Bu sene daha da artmış olması bekleniyor. Tam sayı Ocak ayında belli olur. Bu arada Fransa’nın nüfusu da Temmuz 2012 itibarıyla tamı tamına 65 milyon 630 bin 692... Fransa’da satılan bilet sayısı Fransa nüfusunun 3 katından fazla yani! Bizde ise nüfusun neredeyse yarısı... Yüzde 1.6’lık bir artış oldu diye de seviniyoruz...

Peki bu sene 6.5 milyon bilet satan “Fetih 1453” filmi olmasa bu rakam 40 milyon biletin altında olmayacak mıydı? O zaman şimdi asıl soruyu soralım: Bilet sayısındaki bu yüzde 1.6’lık artış ‘küçük’ bir ilerleme midir? Yoksa başka bir acı gerçeği görmemize engel olan bir detay mıdır?   

2013’de durum ne olacaktır? Her sene bir “Fetih 1453” filmi mi yapmak lazım nüfusun yarısı kadar bilet satabilmek için? Geçen yıl ve 2010 yılında 1 milyon sınırını geçen 9’ar tane film varken bu sayı 2012’de 6’da kalmış. Geçen yıl 291 film vizyona girmişken bu yıl 282 film seyirci karşısına çıkmış. En çok bilet satan ilk 6 filmden iki tanesi yabancı film (“Buz Devri 4” ve “Alacakaranlık Efsanesi: Şafak Vakti Bölüm 2”). “Fetih 1453”ü, “Evim Sensin”, “Berlin Kaplanı” ve “Sen Kimsin?” takip ediyor. 2011’de 75 yerli filmin bilet sayısı 21 milyonken bu sene 58 tane olan yerli filmin sattığı bilet sayısı 20 milyonda kalmış. Bunun 6,5 milyonu zaten “Fetih 1453”e ait... Yani rakamlar hiç iç açıcı değil. Avrupa’da giderek artan (ki yine de analistlerin sinemanın geleceği konusundaki endişelerini gideremeyen bir artış bu) sinemaya gitme eğiliminin Türkiye’de karşılığı maalesef yok!

Nitelik tartışmasına girince daha karamsar bir tablo çıkıyor ki ortaya maalesef 5-15 bin bilet aralığında kalan “Tepenin Ardı”, “Babamın Sesi”, “Simurg”, “Lal Gece”, “Gözetleme Kulesi”, “Geriye Kalan”, “Can”, “Vücut” gibi görülüp tartışmaya değer filmler listenin en altlarında kalıyorlar. Yılın en iyileri anketlerinde adları geçen pek çok film (“Melancholia”, “Tha Master”, “Sürücü”, “Cosmopolis”, “Utanç”, “Moonrise Kingdom”, “Kevin Hakkında Konuşmalıyız” vb...) 10 bini, 20 bini aşmayan bilet sayılarıyla vizyonlarını tamamlamışlar... Yani bir kez daha Türk sinemaseverlerin film seçme kriterleri, filmlerin sinemalarımızdaki ‘çalıştırılma’ stratejileri, gösterim takvimlerinin doğru bir şekilde düzenlenip düzenlenemedikleri şüpheli bir tablo çıkardı ortaya...

Her şeye rağmen 2012 sinema gündemi açısından çok renkli geçti... Bakalım 2013’de Türkiye sinema sektörünü neler bekliyor hep beraber göreceğiz...    

     

* Not 1: Veriler www.boxofficeturkiye.com sitesinden alınmıştır... 

* Not 2: Bu yazı Arka Pencere'nin 166. sayısında da yayımlanmıştır... 

ELEŞTİRMENİN NOT DEFTERİ - 16

GERİYE KALAN 

Geçen yıl Antalya Altın Portakal Film Festivali’nde çok dikkat çeken, ödüllü filmin tam bir sene sonra vizyona girebiliyor olması ciddi ve ne yazık ki sektörün gözünden kaçan ve önemsenmeye muhtaç bir sorun bence... Kaldı ki filmin bu toplumu yakından ilgilendiren ve ana akım sinema seyircisine de hiç uzak olmayan bir derdinin ve hikayesinin olmasına rağmen vizyona çıkmak için bu kadar beklemek zorunda kalması enteresan...

Bir kadın tarafından yazılıp yönetilmesinin de getirdiği bir avantajla, sıradan bile sayılabilecek özellikleri olan bir hikaye Türk sineması teamüllerine göre farklı bir gözle ve detaycılıkla sunuluyor “Geriye Kalan”da... 
Evet, filmi değerlendiren herkesin en çok da Çiğdem Vitrinel’in “detaycı bakışından” bahsetmesi yanlış değil. Biz özellikle de 2000’lerin Türk filmlerinde “sinemasal” detaylarda saklı olan fikirlere ve gözlemlere sadece birkaç yönetmenin filminde rastlar olduk. Yeni bir yönetmenin sinema tarihi boyunca defalarca anlatılmış bir hikayede bile bunu sunabilmesi bizi de bir parça heyecanlandırdı tabi...

Karısını aldatan adamın psikolojisiyle pek ilgilenmese de aldatılan ve tercih edilen diğer kadın arasında olan biten ve bir ‘suç’a doğru ilerleyen sessiz kavgayı, izleyiciyi bir an bile sıkmayan bir akıcılıkla sunuyor bize bu ilk filminde yönetmen Vitrinel.

Neredeyse her şeye sahip olduğunun farkında olsa da bir erkekten ne isteyebileceğini çok da net olarak bilemeyen, elindekilerle tatmin olmayı da beceremeyen bir kadın olan Sevda, kocası Cezmi’nin öteki kadında 'ne'yi bulduğunu merak eder. Nitekim bir hayalet gibi diğer kadın Zuhal’in evinde dolaştığı sahne bize Fransız sinemasının gerilim soslu tutku hikayelerini anlatan filmlerini çağrıştırmakta adeta.. Film “öteki kadın”a da anlayışla  yaklaşıyor... Zuhal de duygusal ve manevi ihtiyaçları olan, küçük oğluyla yalnız başına zor hayat koşullarında 'idare etmeye' çalışan iyi bir kadın aslında. Sadece olanca zor hayatına ve mutsuzluğuna rağmen daha hayat dolu, daha ne istediğini bilen bir kadın... Sevda'nın sahip olduklarına sahip olsa ondan çok daha iyi çıkaracak hayatın tadını... 

"Geriye Kalan"ın iki kadını: Aldatılan hep aşağıya doğru bakmaktadır... Hayatındaki eksikliğin nereden geldiğini anlamakta zorlanır... "Öteki kadın" ise yukarı bakıyor sık sık... Herşeyin ve ne istediğinin farkında... Tam da bu yüzden mutluluğu diğer kadınınkinden daha uzakta...!

Filmin yine de başka şekillerde de olsa erkeğe muhtaç bu kadınların birbirlerini anlamak konusundaki isteksizliklerine bir şekilde yer veriyor olması benim hoşuma gitti. Her ne kadar bunu Sevda’nın hastalık boyutuna getirip finaldeki büyük patlamaya ulaşmasını karakterin ruh gelişimine göre biraz ‘hızlı’ ve inandırıcılık problemi taşıdığını düşünüyor olsam da... “Geriye Kalan” güzel resimler, gergin sahneler ve iyi oyunculuklar (Devin Özgür Çınar ve Şebnem Hassanisaughi doğru düzgün karşılıklı tek bir sahneleri olmasa da çok iyi bir dengeyi tutturmuşlar) barındıran eli yüzü düzgün bir film... 3/5

CESUR (Brave)

Pixar büyük küçük herkesin beklediği animasyonlara imza atan, canımız ciğerimiz bir şirkettir... Bence “Oyuncak Hikayesi” serisinin özellikle de üçüncü filmi senaryosundan başlayarak her öğesiyle üstün bir başyapıttır. Pixar filmlerinin öykü yaratmak ve olay örgüsü kurmak konusundaki kimi zaaflarını “Oyuncak Hikayesi 3” ile atlattığını düşünmüştüm açıkçası. Pixar filmlerinde mesajları güçlü ama basit yapıda hikayeler anlatmayı ve kafayı daha çok teknik kusursuzluğa ulaşmaya çalıştırdıklarını söylemek çok da yanlış olmaz. “Arabalar” filmlerini düşünün mesela... Hızla giden arabaların üzerine düşen yansımalara harcadıkları enerjinin yüzde kaçını hikayelere harcadılar acaba? İki filme de bu gözle bakarsak epey küçük bir oran bu...

“Cesur”un hayli dikkat çekici, komik ve çok eğlenceli görünen bir ‘teaser’ı vardı... Bir prensele evlendirilme kaderine başkaldıran, savaşçı bir prensesin eğlenceli hikayesini vaat eden bir film gibi algıladık onu. Evet, film gene bunu anlatıyor bir şekilde ama hiç düşünmediğimiz ve tahmin etmediğimiz başka bir yolu tercih ederek yapıyor bunu... Anlaşılan Pixar’ın bir başka teknik takıntısı daha, kusursuz üretilmiş bol saçlı/kıllı karakterler yaratma takıntısı, bir kez daha hikayenin önüne geçmiş...

Merida adlı yoğun kıvırcık saçlı prenses, kraliçe annesinin kendisine uygun gördüğü evlilik ve kraliçelik geleceğine karşı çıkıyor. Annesini bu fikrinden inatçılığı, cesareti ya da kişiliğiyle vazgeçirmeye çalışmıyor ama çalışıyormuş gibi yapıyor... Normalde bu özellikleri taşıyan kahramanınızı öyle bir durumun içine sokarsınız ki kendini doğru ifade etsin ve kazanan kişi kendisi olsun...  Ama film bunun yerine daha çocuksu bir fantezinin peşine düşüyor. Merida bir büyücüye giderek annesinin fikrini değiştirmek istiyor... Ve hiç de inandırıcı olmayan bir takım yanlış anlamalarla (resmen oldu bittiye getiriliyor sahnede) kraliçe anne bir ayıya dönüşüyor... Merida’nın saçları ve ayının postu arasında Pixar animatörlerinin ne kadar zorlandıklarını, kafayı nasıl da çizdiklerini ve bundan da mazoşist bir zevk aldıklarını düşünebilirsiniz... Üstelik Vikingleri andıran klanların da bıyık ve sakallarını bu kıl enflasyonuna dahil edebilirsiniz...

"Saçlarını dağıtırsın... Rüzgarlara bırakırsın..." diye bir şarkı vardı...
Onu hatırladım sık sık...

Dolayısıyla film bir anda yanlış bir büyü yüzünden bir ayıya dönüşen annesini yeniden insanlaştırmaya çalışan çılgın bir kızın filmine dönüşüyor ki ortada ne gerçek anlamda bir düşman ya da rakip var, ne de kahramanın gittiği yolun, "amaç"la arasında takip ettiği doğrudan bir yol. Mesajı anne-kızın birbirlerinin kişiliklerine saygı duyarak uzlaşabilecekleri olabilir ancak.. Ama açıkçası bundan çok daha güçlü bir cümle bekliyordum ben filmden... Bu anlamda Disney’in “Karmakarışık” (Tangled) filmini çok daha başarılı bulduğumu söyleyebilirim... Orada da saç konusunda ciddi bir çalışma vardı üstelik..!

Ölçüsünü bilen bir "anaerkil" toplumun ne kadar düzgün işleyebileceğini de araya sıkıştıran senaryo bu haliyle güçlü bir öykü sunamıyor bize. Ama kendini kaptıran izleyiciler için akıp giden, rengarenk bir seyir zevki yaşatıyor yine de...  

Bu arada Beren Saat’in dublajını sevdim ben... Ama filmin İskoç aksanlı İngilizce dublajının daha eğlenceli olduğundan da eminim... 2,5 / 5     

SIR (The Tall Man)

İçinde çocukların olduğu ve çocukların bizzat şiddetli sahnelerinin içine sokulduğu korku-gerilim filmleri beni tedirgin eder hep... Dolayısıyla böyle filmlere ekstrra tedirgin başlarım... Hele bir de yönetmeni çok rahatsız edici bulduğum ama bir yandan garip bir şekilde beni cezbeden “Martyr” gibi bir filme imza atmış -yeni Fransız “kanlı” korku sineması-nın dikkat çeken yönetmenlerinden biri olan Pascal Laugier ise...

“Sır” çok sağlam başlıyor hikayesine... İşsizlikten ve aylaklıktan geçilmeyen eski madenci bir Amerikan kasabasında kaybolan çocukların sayısı giderek artmakta... Kasabalılar bunların sorumlusu olarak “The Tall Man” adlı gizemli bir adamın varlığına inanmaya başlarlar. Genç yaşta dul kalmış hemşire Julia’nın küçük oğlu David’i de o gece yine uzun boylu, karanlık biri kaçırır ama Julia onun peşini bırakmaz...

Çocukları kaçıran bu gizemli kişi kimdir? Çocukların akıbeti ne olmaktadır? Julia’nın bu konuyla ilgili taşıdığı büyük sır aslında nedir? Gibi soruların yanıtlarını bir süre saklamayı başaran, başarabildiği yere kadar da yetkin bir sinemayla tansiyonu yüksek tutan yönetmen/senarist Laugier bu sefer şiddet ve kanlı sahnelere olan yatkınlığını dizginlemiş... Daha çok duygusal ve psikolojik gerilime sırtını yaslamış. İlk yarısında koruduğu yüksek oktanlı gerilim ve şüphe duygusu yerini bir süre sonra daha basit bir çözüme bırakıyor. Bu çözüm ise korku sinemasına çok iyi uyumlanan bir hikaye çözümü değil. Çünkü hikayenin ve filmin temel meselesi daha önce pek çok film ve eserde de konu edilmiş, çocuklarla ve onların gelecekleriyle ilgili en eski paradokslardan biri... (Sürprizi bozmak istemediğim için böyle biraz kapalı ifade ediyorum...) Daha çok dramatik bir hikayeye yakışan bu “şaşırtmaca” filmin ilk yarısıyla bir kan uyuşmazlığı yaratıyor. Nitekim aynı meseleyi ele alan çok iyi çekilmiş dramatik filmler izledik biz daha önce...    

Jessica Biel bazen Nurgül Yeşilçay'ı filan andırıyor filmde...

Beni filmde en çok şaşırtan şey biraz Jessica Biel oldu... Biel’in en ufak bir şekilde güzelliğini kullanmadığı, sıradan bir kadını oynadığı filmdeki performansını beğendim. Özellikle de filmin henüz başlarında David’in kaçırıldığı evde başlayıp otoyolda son bulan  mücadelesini izlediğimiz tansiyonu çok yüksek sekans boyunca kendisini nefes nefese seyrettiriyor... 2,5 / 5